PRIMULA ή ΠΑΣΧΑΛΙΤΣΑ, ΤΟ ΒΟΤΑΝΟ ΜΕ ΤΟ ΥΠΕΡΟΧΟ ΑΝΘΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΟΥΝΩΝ

Από νωρίς την άνοιξη όταν ακόμα τα χιόνια βρίσκονται μέχρι τα χαμηλά υψόμετρα του Ολύμπου, μόλις αρχίζει ο ήλιος να κάνει λίγο εντονότερη την παρουσία του αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια της άνοιξης. Σημάδια και στην πλούσια χλωρίδα του ψηλότερου βουνού της Ελλάδος αλλά και στην εξαιρετική πανίδα του. Στην χλωρίδα ένα από τα σημαντικότερα σημάδια ότι έρχεται η άνοιξη είναι τα μικρά ταπεινά αλλά πανέμορφα λουλουδάκια που εμφανίζονται στα μονοπάτια και δίπλα από αυτά και είναι διάφορες ποικιλίες του βοτάνου PRIMULA ή όπως το λέμε στα ελληνικά ΠΑΣΧΑΛΟΥΔΑ. 

Έτσι αποφασίσαμε και λόγω της ομορφιάς του λουλουδιού αυτού και λόγω της σπουδαιότητας του αφού είναι ο προάγγελος της άνοιξης να του αφιερώσουμε μία ξεχωριστή ανάρτηση.

PRIMULA ή ΠΑΣΧΑΛΙΤΣΑ, ΤΟ ΒΟΤΑΝΟ ΜΕ ΤΟ ΥΠΕΡΟΧΟ ΑΝΘΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΟΥΝΩΝ

Η Πρίμουλα πήρε το όνομά της από τη λατινική λέξη primus που σημαίνει «πρώτος», καθώς το φυτό ανθίζει στις αρχές της άνοιξης. Έχει πολλά είδη που καλλιεργούνται για καλλωπιστικούς κυρίως σκοπούς. Είναι μια πολυετής πόα, με χνουδωτά, στενόμακρα φύλλα, μυρωδάτα βαθυκίτρινα λουλούδια, πλαγιαστά προς τη μία πλευρά, που μοιάζουν με καμπανούλες. Τη συναντάμε σε περισσότερα από 400 είδη στην εύκρατη ζώνη, σε πολλά κράτη της Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής. Το είδος Primula Veris, ένα αρωματικό φυτό της οικογένειας των primulaceae που φύεται σε υψόμετρα 700-2.300 μέτρια σε δασικές περιοχές. Βρίσκεται σε αρκετά ορεινά σημεία της χώρας και θεωρείται «χαμηλού κινδύνου». Το φυτό (το «Λουλούδι του Δαρβίνου» ή Πρίμουλα της Άνοιξης) έχει μεγάλη εμπορική αξία, περίπου 50.000 το κιλό αποξηραμένο, το οποίο εμπορεύεται προς Γερμανία και άλλες χώρες. Πρόκειται για έναν τομέα που μπορεί να αξιοποιηθεί στις ορεινές περιοχές της Ηπείρου, με οργανωμένες καλλιέργειες- φυτείες, δίνοντας εισόδημα στους μόνιμους κατοίκους, αλλά και σε νέους που θα θελήσουν να ασχοληθούν στη συγκεκριμένη παραγωγή. H πρίμουλα είναι πολυετές ποώδες λουλούδι που δίνει τα υπέροχα άνθη του μέσα στο καταχείμωνο από τέλη Δεκέμβρη έως Μάιο και φυτεύεται σε γλάστρες και ζαρντινιέρες, αλλά και στον κήπο για να δημιουργήσει εντυπωσιακές χρωματικές συνθέσεις. Πολυετής πόα ύψους 8-20cm, με λογχοειδή, ωοειδή, ρητιδωμένα, χνουδωτά φύλλα και κιτρινόχρυσα, με πορτοκαλόχροες άκρες, εύοσμα, με σωληνοειδή κάλυκα, ερμαφρόδιτα άνθη, τα οποία φυτρώνουν πολλά μαζί σαν ομπρέλα στην άκρη ενός μακριού ανθοφόρου βλαστού. Το φυτό έχει χονδρό μίσχο, σκούρα, διακλαδιζόμενη ρίζα και ο καρπός του είναι κάψα. Η ανθοφορία γίνεται από τον Απρίλιο έως τον Μάιο και η συγκομιδή από τον Ιούλιο έως τον Αύγουστο. 

Το όνομά της, που προέρχεται από τα λατινικά, επιβεβαιώνει και χαρακτηρίζει την πρώιμη ανθοφορία της.  Τα άνθη της πρίμουλας της εαρινής είναι μικρότερα, χρυσοκίτρινα με πορτοκαλί στίγματα, ενώ τα άνθη της πρίμουλας της υψηλής είναι απαλά κίτρινα και δεν έχουν καθόλου στίγματα. Θα τη δούμε να πωλείται στα ανθοπωλεία, σε πολλά χρώματα και να στολίζει πάρκα, κήπους και μπαλκόνια. Χρειάζεται σκιερό περιβάλλον και υγρό έδαφος. Οι στεφάνες του άνθους πρέπει να συλλέγονται χωρίς τον πράσινο κάλυκα, από το Μάρτιο μέχρι το Μάιο και να ξηραίνονται γρήγορα στη σκιά. Οι ρίζες πρέπει να εξάγονται είτε πριν την ανθοφορία είτε το φθινόπωρο. Η υπερσυλλογή του φυτού το έχει κάνει εξαιρετικά σπάνιο, γι΄αυτό, θα πρέπει να το μαζεύουμε όταν το βρίσκουμε σε αφθονία και ακόμη και τότε, να το συλλέγουμε σε περιορισμένη ποσότητα.

Περιέχει συστατικά (κυρίως τα φύλλα της) βιταμίνη C και μέταλλα. Επίσης περιέχει σαπωνίνες (πάνω από 10%), γλυκοσίδια, φλαβονοειδή, ένζυμα και διάφορες άλλες ουσίες.  

Η στεφάνη και το ρίζωμά της περιέχουν αιθέρια έλαια. Η πρίμουλα χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία χρωμάτων: άσπρο, κόκκινο, μωβ, κίτρινο, ροζ, πορτοκαλί, μπλε, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί και δίχρωμες ποικιλίες. Στα περισσότερα είδη πρίμουλας το ύψος και η διάμετρος κυμαίνεται μέχρι 30 εκατοστά. Η πρίμουλα πολλαπλασιάζεται με σπόρο από τα τέλη της άνοιξης έως το τέλος του καλοκαιριού.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η πρίμουλα ήταν γνωστή από την αρχαιότητα και έχει συνδεθεί με πολλούς μύθους και προλήψεις. Πολλοί τη θεωρούν φυτό της νιότης και της τύχης, όμως, χρησιμοποιείται και σε έθιμα του θανάτου. Τη συναντούμε σε πολλούς θρύλους με ξωτικά, μάγισσες και νεράιδες. Έχει αναφερθεί από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο και έχει παίξει σημαντικό ρόλο, μαζί με άλλα τελετουργικά φυτά, στη Μυθολογία των Κελτών και των Δρυίδων, σαν συστατικό, για την παρασκευή μαγικών φίλτρων. Κατά το Μεσαίωνα, η πρίμουλα ήταν γνωστή σαν βότανο του Αγίου Πέτρου και ήταν περιζήτητο από τους φαρμακοποιούς της Φλωρεντίας.

ΧΡΗΣΕΙΣ PRIMULAS

Γενικά συνίσταται για: αρθριτικά, Αϋπνία, ρευματισμούς, βήχα, Αποχρεμπτικό. Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά τις χρήσεις της:

• είναι εξαιρετικό χαλαρωτικό και ηρεμιστικό βότανο. Καταπραϋνει τις αντιδράσεις στο στρες και την ένταση, χαλαρώνει τη νευρική υπερδιέγερση και διευκολύνει τον ξεκούραστο ύπνο. Δρα κατά των νευρικών πονοκεφάλων
• χρησιμοποιείται για τη βρογχίτιδα, το κρυολόγημα και το βήχα
• η ρίζα της χρησιμοποιείται σαν αποχρεμπτικό, διουρητικό, αντισπασμωδικό και αναλγητικό
• εξωτερικά, έχει αντιεκχυμωτικές ιδιότητες
• καταπολεμά τα αρθριτικά και τους ρευματισμούς
• βοηθά στις δερματοπάθειες. Τα άνθη της με μορφή αλοιφής, χρησιμοποιούνται για εγκαύματα από τον ήλιο, για την ιλαρά, για κηλίδες του δέρματος κ.λ.π
• ενδυναμώνει την καρδιά και το νευρικό σύστημα
• τα φρέσκα φύλλα και η ρίζα της έχουν το χαρακτηριστικό άρωμα του γλυκάνισου. Τα άνθη της έχουν λεπτή και γλυκιά μυρωδιά και μπορούν να προστεθούν σε σαλάτες, γλυκά και να γίνουν ένα ευχάριστο και αναζωογονητικό αφέψημα.
• από τα άνθη της παρασκευάζεται κρασί
• τα φύλλα και τα άνθη της χρησιμοποιούνται για την παρασκευή μαρμελάδας

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

• Για προβλήματα που έχουν σχέση με το στρες, συνδυάζεται με όλα τα χαλαρωτικά νευροτονωτικά, όπως το τίλιο ή τη σκουτελλάρια.
• Για το βήχα, μπορεί να συνδυαστεί με το βήχιο ή το γλυκάνισο.
• προφυλάξεις
• Τα φύλλα κάποιων εξωτικών ειδών πρίμουλας μπορούν να προκαλέσουν δερματίτιδες, σε ανθρώπους με ευαίσθητη επιδερμίδα.
• Γενικά, η πρίμουλα δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά την εγκυμοσύνη, από τους αλλεργικούς στην ασπιρίνη, αλλά ούτε και σε μεγάλες δόσεις, γιατί μπορεί να προκαλέσει διάρροια ή και εμετό.
• Χρειάζεται, επίσης, προσοχή στη χρήση, κυρίως, σε όσους πάσχουν από κάποια νοσήματα του γαστρεντερικού.
• Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνουμε και στο μέρος από όπου μαζεύουμε την πρίμουλα, ώστε να μην βρίσκεται κοντά σε χωράφια που μπορεί να είναι ραντισμένα με επικίνδυνα φυτοφάρμακα.